Nói về nghệ thuật không thể không nói về nghệ thuật sắp đặt và trang trí trong ẩm thực – Food styling (tạm dịch: trang trí món ăn). Đây là một khái niệm, một bộ môn nghệ thuật đã có từ rất lâu nhưng lại khá mới mẻ ở Việt Nam. Food styling được bắt nguồn từ Mỹ và thường gắn liền với các món ăn phương Tây. Những tâm hồn mê ẩm thực bước chân vào thế giới trang trí món ăn, họ được gọi là các Food stylist.
Những đặc điểm của Food styling
Sống trong thế giới ẩm thực với vô vàn những món ăn, trang phục uống hấp dẫn, đó là một điều vô cùng thú vị – đặc biệt là đối với các bạn trẻ có niềm đam mê với nghệ thuật ẩm thực. Nhưng mặt khác nó cũng đòi hỏi bạn trang bị không ít kĩ năng và cả sự kiên nhẫn nữa. Làm thế nào để có một món ăn ngon và thật sự đẹp mắt cũng là cả một sự thách thức rất lớn. Bộ môn nghệ thuật đòi hỏi rất nhiều sự công phu, trau chuốt đến từng chút một này đã thu hút được đông đảo bạn trẻ tham gia và mang lại cho họ những thành công nhất định. Có thể kể tới một vài cái tên quen thuộc trong làng Food styling Việt Nam như: Bùi Lý Tiến Nguyên, Nguyễn Quang Việt, Nguyễn Đăng Phương,…
Một mặt có thể Food styling đơn thuần chỉ là môn nghệ thuật để thỏa mãn đam mê của cá nhân nhưng mặt khác đa phần những bức ảnh, trang báo tạp chí, cảnh quay, quảng cáo thương hiệu ẩm thực đẹp và chất lượng đều có sự đóng góp không hề nhỏ của bàn tay các Food stylist. Rõ ràng Food styling là một môn nghệ thuật khá thiết thực, cũng là một nghề đáng để đeo đuổi. Và để theo đuổi nó thì không hề đơn giản chút nào… Một Food stylist phải biết cách nhìn nhận, khiếu thẩm mĩ, sự tinh tế và một trí tưởng tượng rất phong phú để có thể hình dung về một bố cục đẹp nhất mang cả giá trị về mặt hình ảnh lẫn nội dung. Từ đó tạo nên được những tác phẩm thực sự có giá trị.
Trước hết, Food styling đòi hỏi chính là am hiểu về ẩm thực. Điều này là một lẽ đương nhiên, một người “xuất thân từ bếp” sẽ có khả năng cao trở thành một Food stylist thực thụ. Tuy nhiên không cần phải trở thành đầu bếp mới có thể trở thành một Food stylist, bạn vẫn có thể làm được qua tìm hiểu thông tin, cách trang trí món ăn và giao lưu với một số đầu bếp, hay chính mình tự mình vào bếp thực hiện các mốn ăn và trang trí chúng sao cho đẹp mắt.
Bất kì môn nghệ thuật nào cũng sẽ có bí những bí quyết riêng để khiến nó trở nên hấp dẫn, và Food styling cũng vậy. Không đơn giản chỉ là nghệ thuật sắp đặt, Food styling còn đòi hỏi nhiều hơn ở Food stylist về việc xử lý tình huống và thêm bớt một số chi tiết nhỏ để món ăn trông thật hoàn hảo và ngon hơn bao giờ hết. Đó chính là sự tài tình của một Food stylist thực thụ mà không phải bất cứ ai muốn cũng làm được.
Bí kíp của họ, những Food stylist chính là tích góp và tự bồi dưỡng cho mình những mẹo vặt ẩm thực để có được sự khéo léo và nhạy bén trong Food styling. Đó là cách xử lý tình huống một cách nhạy bén như để chụp được một bức ảnh chủ đề kem, food stylist có thể đổ vào hỗn hợp kem một ít ni tơ lỏng làm đông kem , hoặc dùng khoai tây nghiền thay thế trông có vẻ như lớp kem mịn mà không dễ tan chảy,…
Thực tế có khá nhiều Food stylist từng hoạt động trong các lĩnh vực nghệ thuật như hội họa, thiết kế, nhiếp ảnh,… Là bởi tố chất quan trọng nữa làm nên một Food stylist chính là gu thẩm mĩ và khả năng sắp đặt. Bản chất Food styling đơn giản là làm đẹp cho trang phục ăn, thức uống. Những vấn đề xoay quanh nó, phông nền – bối cảnh, vật trang trí (thường được gọi là props),… cùng việc kết hợp tất cả chúng với nhau, với món ăn, để tạo ra được một bức tranh ngon mắt, có bố cục, có nhịp điệu, có điểm nhấn,… thì đòi hỏi phải có con mắt thẩm mĩ đối với những vấn đề như vậy có ưu thế không hề nhỏ.
Ngoài những yếu tố chính là am hiểu ẩm thực, có khả năng thẩm mĩ, sắp đặt là đặc thù thì Food stylist cũng trang bị không ít những kiến thức về nhiếp ảnh, quay phim, quảng cáo sản phẩm… để kết hợp ăn ý hơn với các đối tác làm ngành nghề khác trong quá trình làm việc. Tự tạo cho mình một phong cách trang trí món ăn riêng, cũng sẽ đánh dấu sắc nét cho thương hiệu của một Food stylist.
Những điều cần thiết khi thực hiện Food styling
Điều đầu tiên một food stylist cần làm khi nhận một công việc là thu thập thông tin về công việc càng nhiều càng tốt, bạn cần tìm câu trả lời cho một số câu hỏi như: Khách hàng là ai? Công việc dành cho quay hay chụp? Mất bao nhiêu ngày chụp, bao nhiêu ngày chuẩn bị? Cần thiết có trợ lý không? Công thức món ăn, layouts, kịch bản,… Bao nhiêu thực phẩm cần phải chụp, và nó trông như thế nào? Food stylist phải thu thập tất cả và lên một kế hoạch cụ thể cho mình, thông thường Food Styling sẽ theo các bước sau.
Tìm thực phẩm, phông nền (props) và dụng cụ
Tạo cho mình một danh sách đi chợ gồm thực phẩm gì, số lượng bao nhiêu cho mỗi loại thực phẩm. Luôn chuẩn bị đa dạng màu sắc, kích cỡ khác nhau với số lượng dư vì có khi bạn phải chuẩn bị gấp 2 gấp 3 lần số lượng thực phầm cần thiết. Trường hợp cần chuẩn bị props theo yêu cầu bạn sẽ cần tới muỗng, đũa, dĩa, chén, bát, khăn trải bàn, vật dụng trang trí… Tất cả mọi thứ cần để decor cho shot chụp, lưu ý tốt nhất nên có vài lựa chọn khác nhau để thay thế khi khách hàng hoặc photographer cần. Đảm bảo tất cả dụng cụ cần thiết để nấu nướng và styling được đóng gói cẩn thận trong tình trạng tốt nhất vận chuyển tới studio.
Chuẩn bị thực phẩm
Công việc của Food Stylist là tạo ra những thứ khiến người xem phải phát thèm, do đó cần phải để mắt tới chúng ngay từ bước này (tùy loại thực phẩm mà yêu cầu khác nhau tươi mới, mượt mà, nóng hổi hay mọng nước…)
Sắp đặt món ăn
Đây là bước trình diễn cho camera, những thứ nhìn bằng mắt đẹp không đồng nghĩa với việc chúng hoàn hảo cho camera. Bạn phải dựa vào cách nhìn thông qua ống kính nhiếp ảnh các góc chụp khác nhau sẽ rất khác nhau, shoot hình chụp xa hay chụp gần, góc độ toàn cảnh hay cắt góc, ánh sáng mạnh hay yếu…
Giữ mọi thứ luôn ở tình trang tuyệt vời nhất và điều chỉnh nhỏ ở các bước cuối cùng. Sau khi mọi thứ đã sẵn sàng trên bàn chụp, thực phẩm cần luôn ở tình trạng hoàn hảo nhất có thể cho đến khi photographer hoàn thành shot chụp. Một trong những thách thức lớn nhất của việc này là thực phẩm bị “chết từ từ” – héo, chảy nước, biến dạng do tác dụng của nhiệt độ, độ ẩm, thời gian… đó là vấn đề bạn cần giải quyết, một bí quyết đơn giản: sauce, rau trang trí, đậu phộng, tiêu, mè… rắc thêm nên để cuối cùng.
Một trong những yêu cầu quan trọng và đặc biệt rất cần thiết đối với Food Stylist là bạn phải đảm bảo được chất lượng thực phẩm ở trạng thái tốt nhất trong suốt buổi shooting, để nhiếp ảnh gia chủ động tạo nên những tấm hình tuyệt vời nhất.
Một số blog về Food styling mà bạn có thể tham khảo: foodstylistvn, brandtaste, Souvlaki for the Soul, A Table for Two, He Needs Food, What Katie Ate, Citrus & Candy, Cook Republic,… Hoặc một số tạp chí ẩm thực nổi tiếng có food styling ấn tượng: Donna Hay magazines (Australia), Delicious ABC, Epicure Food Magazine (Singapore), Good Food, Yummy…
