Chùa Một Cột - Biểu Tượng Văn Hóa Việt Nam

Chùa Một Cột nằm giữa lòng thủ đô Hà Nội. Gần Bảo tàng Hồ Chí Minh, Chùa Một Cột cùng với "Khuê văn các" đang là một trong những di tích lịch sử văn hóa lâu đời, một biểu tượng của thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Lịch sử chùa Một Cột

Chùa Một Cột hay Chùa Mật còn có tên khác là Diên Hựu Tự hoặc Liên Hoa Đài sở hữu cấu trúc kiến trúc độc đáo với một cấu trúc hình vuông nằm trên một cột đá. Đó là điểm kiến trúc đặc biệt để chùa trở thành một trong những điểm du lịch hấp dẫn tại Hà Nội.

Tháng 10 Âm lịch năm 1049 (tức năm Kỷ Sửu), vua Lý Thái Tông cho khởi công xây dựng chùa Diên Hựu. Theo truyền thuyết kể lại, vua Lý Thái Tông (1028-1054) nằm mơ thấy Phật Bà Quan Âm ngồi trên tòa sen đưa vua lên tòa. Nhà vua đã kể lại câu chuyện đó với nhà sư Thiền Tuệ, khi ấy nhà sư đã khuyên vua xây chùa với hình dáng tòa sen của Phật Bà Quan Âm như trong chiêm bao, dựng các cột kèo bằng gỗ lim và cho các nhà sư đi vòng quanh tụng kinh xin cầu phước đức và phù hộ của Phật Bà. Từ đó, chùa mang tên Diên Hựu. 

Chùa Một Cột đẹp trong nắng sớm - Ảnh: Khoi Tran Duc

Kiến trúc chùa Một Cột

Chùa nổi trên mặt hồ là nhờ vào một hệ thống những thanh gỗ tạo thành cấu trúc rắn chắc hỗ trợ, trông giống như một bông hoa sen mọc thẳng lên từ hồ.

Cận cảnh chùa Một Cột - Ảnh: T. Le Thang

Chùa Diên Hựu bắt đầu xây dựng vào tháng Mười (âm lịch), năm 1049. Trong năm 1105, vua Lý Nhân Tông cải tạo và mở rộng chùa để trở thành một quần thể kiến trúc rộng lớn ứng với hồ Linh Chiểu và thêm vào một tòa sen mạ vàng trên đỉnh cột. Bên trong tòa sen là ngôi đền màu tím với hình ảnh chim thần ở mái nhà. Có một bức tượng mạ vàng của Đức Phật Quán Thế Âm bên trong.

"Diên Hựu tự

Thượng phương thu dạ nhất chung lan

Nguyệt sắc như ba phong thụ đan

Si vẫn đảo miên phương kính lãnh

Tháp quang song trĩ ngọc tiêm hàn

Vạn duyên bất nhiễu thành giá tục

Bán điểm vô ưu nhãn phóng khoan

Tham thấu thị phi bình đẳng tướng

Ma cung Phật quốc hảo sinh quan"

"Nguyễn Huệ Chi dịch:

Đêm thu chùa thoảng tiếng chuông tàn

Phong đỏ, trăng ngời, sóng nguyệt lan

In ngược hình chim, gương nước lạnh

Sẫm đôi bóng tháp, ngón tiên hàn.

Muôn duyên chẳng vướng: xa trần tục

Một mảy nào lo: rộng nhãn quan

Thấu hiểu thị phi đều thế cả

Dầu ma dầu Phật, chốn nào hơn?"

- Thiền sư Huyền Quang (1254-1334) -

Qua nhiều năm, chùa Một Cột đã được cải tạo, phục hồi nhiều lần qua các triều đại của nhà Trần, Hậu Lê và Nguyễn. Chùa Một Cột hiện nay chỉ là một phần của quần thể kiến trúc chùa Diên Hựu ngày xưa.

Chùa Một Cột ngày xửa ngày xưa - Ảnh: Sưu tầm

Chùa Một Cột năm 1896 - Ảnh: Firmin André Salles

Chùa vẫn giữ được một cấu trúc của đài Liên Hoa hình vuông bằng gỗ, mỗi cạnh dài 3 mét, bốn mái cong bao phủ, trên có Lưỡng long chầu nguyệt.

Mái chùa Một Cột - Ảnh: Steve Chasey Photography

Các trụ cột bao gồm hai khối nối với đường kính 1,2 m và độ cao 4m (chưa kể phần chìm trong đất). Lối vào chùa là một cầu thang nhỏ làm bằng gạch. Trên các trụ cột bao gồm một hệ thống những thanh gỗ tạo thành cấu trúc rắn chắc hỗ trợ chùa, trông giống như một bông hoa sen nâng thẳng lên từ hồ. Kiến trúc này là đặc điểm độc đáo của chùa Một Cột.

Chùa Một Cột trở thành biểu tượng trong nhiều tranh vẽ, đồng tiền đến những trang phục lưu niệm như: gỗ, đá, tranh thêu. - Ảnh: Sưu tầm

Bên trong chùa, tượng Phật Quan Âm ngồi trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng, ở vị trí cao nhất. Trên bức tượng Phật là hoành phi "Liên hoa đài" gợi nhớ lại những giấc mơ của vua Lý dẫn tới việc xây dựng chùa.

Chính điện chùa Một Cột - Ảnh: Tomiiks

Từ sân lên sàn chùa, du khách sẽ đi qua 13 bậc thang, hai bên tường gạch với bia đá giới thiệu lịch sử của chùa.

Đôi sư tử đá trước chùa - Ảnh: Sưu tầm

Những bậc thang lên chùa - Ảnh: Le Monde1

Chùa Một Cột được xây dựng ở giữa ao sen với chiều dài mỗi bên 20m và một bức tường thấp bao quanh.

Trong vườn chùa hiện có một cây bồ đề do tổng thống Rajendra Prasad tặng nhân dịp Chủ tịch Hồ Chí Minh qua thăm Ấn Độ năm 1958. - Ảnh: John Mac 2011 UK

Mặc dù quy mô của chùa là không lớn, nó mang một vẻ đẹp độc đáo. Được xây dựng chỉ bằng một trụ cột, chùa còn có thể đứng vững qua thời gian thử thách. Du khách có dịp tham gia vào tour du lịch Hà Nội đến chùa chắc chắn sẽ ngạc nhiên trước kiến trúc độc đáo của nó.

Chùa Một Cột - Biểu tượng của Thăng Long ngàn năm văn hiến

Chùa Một Cột gắn liền với lịch sử thủ đô Hà Nội, và từ lâu chùa Một Cột cũng là biểu tượng của đất Thăng Long ngàn năm văn vật. Quần thể di tích chùa Một Cột nằm trong quần thể di tích lăng chủ tịch Hồ Chí Minh nơi thu hút rất nhiều du khách gần xa đến tham quan, đây cũng là một điều kiện thuận lợi để thêm nhiều người biết đến ngôi chùa đặc biệt này.

Hoàng thành Thăng Long - kinh đô nghìn năm của đất Việt. - Ảnh: Tran Duc Khoi

Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Ngoài ra, Chùa còn là một biểu tượng của trí tuệ, của sự trường thọ, và sự cứu rỗi qua sự nhận thức đầy đủ trí tuệ. Không giống như bất kỳ ngôi tháp Phật giáo, chùa Một Cột mang triết lý nhân văn sâu sắc với các hình vuông bên ngoài đại diện cho âm, và các cột hình tròn đại diện cho dương. Vẻ đẹp của nó không chỉ có vẻ uy nghi cổ kính, nhưng cũng ẩn chứa phong thái thanh lịch và nhẹ nhàng của cõi Phật.

Du khách thập phương đến chiêm bái tại chùa Một Cột - Ảnh: John Mac 2011 UK

Chùa Một Cột xứng đáng là một biểu tượng của Hà Nội, góp phần thúc đẩy du lịch Hà Nội đến bạn bè quốc tế. Thế hệ mai sau cần gìn giữ những di tích văn hóa mang ý nghĩa lịch sử bởi đây không chỉ đơn thuần là lưu giữ những kiến trúc cổ mà còn liên quan để cả lịch sử văn hóa của cả một dân tộc.

Đăng bởi .

---

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•