Lịch Sử Hình Thành Hanbok - Đồ Truyền Thống Của Hàn Quốc

Hanbok Hàn Quốc – 한복 (Hanbok), nghĩa là “Hàn phục”, chỉ bộ Đồ truyền thống của người Hàn Quốc. Theo định nghĩa trong 국어사전 – kuko sajeon (Từ điển Quốc ngữ) của Hàn Quốc thì Hanbok là “Đồ truyền thống của Hàn Quốc”.Ra đời trong thời đại Joseon, hiện nay Hanbok chủ yếu được mặc nhiều hơn thường phục trong các dịp lễ tết, hội hè, ngày cúng giỗ, tang lễ.

1. Lịch sử hình thành Hanbok

Hanbok (한복) có một lịch sử tồn tại lâu dài. Bộ Đồ này bắt nguồn từ thời Cao Câu Ly (고구려). Cao Câu Ly là một quốc gia trong Tam Quốc (삼국) của bán đảo Triều Tiên (năm 37 TCN đến năm 668).

Trải qua thời gian, Hanbok có những thay đổi trong thiết kế. Tuy nhiên vẫn duy trì được những nét đặc trưng truyền thống cho đến ngày nay. Vào những ngày đầu sơ khai, Hanbok dành cho cả nam và nữ, bao gồm quần baji bó sát và áo jeogori dài đến eo.

Qua năm tháng, Hanbok bị ảnh hưởng bởi văn hóa bên ngoài như đế quốc Mông Cổ cũng như những xu hướng thời trang trong nước. Dẫn đến sự thay đổi của bộ quốc phục này. Điển hình là vào cuối thời kỳ Tam Quốc, phụ nữ bắt đầu mặc váy dài, áo jeogori cũng ngắn hơn và bó ở eo. Đàn ông cũng theo xu hướng: quần baji rộng dài, bó ở mắt cá chân và áo khoác dài đến eo.

Hầu hết Hanbok truyền thống ngày nay đều được thiết kế theo phong cách của triều đại Joseon.

2. Đặc điểm của áo Hanbok

a. Cấu tạo của Hanbok

Hanbok truyền thống bao gồm hai bộ phận chính là áo jeogori cho cả nam lẫn nữ và quần dài baji cho nam cùng váy dài chima cho nữ.

- Áo jeogori: Áo jeogori là chiếc áo dài tay, bao phủ toàn bộ phần thân trên của người mặc. Chiếc áo này bao gồm các bộ phận: gil (thân áo), git (dải vải cắt cổ áo), dongjeong (cổ áo) và gorem (dây buộc).

- Váy chima: Váy chima là một chiếc váy dài và rộng dành cho nữ. Chân váy có thể chấm đất, dài đến mắt cá chân hoặc chỉ dài đến bắp đùi người mặc.

 - Quần dài baji: Quần dài baji là loại quần ống rộng, vải mềm và nhẹ dành cho nam. Chiếc quần này có thiết kế như vậy là bởi người Hàn Quốc thường ngồi xếp bằng trên sàn.

Ngoài ra, Hanbok cũng có thêm một số phụ kiện đi kèm như: po (áo khoác ngoài), jokki (áo vest) và magoja (áo khoác ngoài).

b. Chất liệu

Vải để may Hanbok là loại vải ramie được dệt bằng vật liệu tự nhiên và được nhuộm màu bằng các sản phẩm có sẵn trong tự nhiên như hoa hoặc vỏ cây, sau đó vắt nước rồi sấy khô. Tùy theo điều kiện thời tiết mà người ta sử dụng các loại vải khác nhau. Khi thời tiết lạnh giá, chất liệu làm hanbok sẽ dày dặn hơn, có thể nhồi thêm lông như ở khu vực phía Bắc. Vào mùa hè, người ta sử dụng chất liệu mỏng và thoáng mát. Đặc biệt vào mùa thu, rất nhiều phụ nữ thích mặc quần áo làm từ lụa tơ mỏng bởi vì khi chuyển động, quần áo sẽ phát ra tiếng sột soạt giống như âm thanh khi dẫm lên lá khô.

c. Màu sắc

Có 5 sắc màu được nhiều người Hàn Quốc ưa chuộng là đỏ, xanh da trời, vàng, đen và trắng. Đó là 5 sắc màu chủ yếu theo triết lý âm dương và ngũ hành của phương Đông. Màu trắng tượng trưng cho sự trong sáng, lòng chính trực và là màu sắc được sử dụng nhiều nhất cho Hanbok. Giai cấp, tầng lớp quý tộc có thể mặc Đồ pha thêm các màu đỏ, vàng, xanh nước biển hoặc đen.

d. Hoa văn, họa tiết

Những hoa văn, họa tiết trên Hanbok không chỉ mang vẻ đẹp thị giác mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Vì thế bộ quốc phục này còn được dùng để biểu hiện thân phận, vị trí xã hội của người mặc. Đôi khi còn là công cụ thể hiện mong muốn, nguyện vọng của họ.

Trong các họa tiết động vật thì rồng, phượng hoàng, rùa, hươu cao cổ,… biểu hiện cho sự may mắn và điềm lành. Họa tiết bướm mang ý nghĩa trường thọ. Họa tiết dơi nhằm cầu mong sự sinh sản. Đây là những họa tiết động vật truyền thống rất được ưa chuộng.

Các họa tiết cây cối, thực vật cũng rất phong phú. Hoa cúc biểu hiện cho sự trường thọ. Hoa lan đại diện cho tình bạn. Hoa mai biểu trưng cho lòng dũng cảm và đức độ. Cây tre biểu hiện cho lòng trung thành. Hoa sen với ý nghĩa là sự thanh khiết. Quả nho mang ý nghĩa là sự sinh sản tốt. Hay như mẫu đơn biểu trưng cho sự phú quý.

Những họa tiết trong tự nhiên được sử dụng nhiều nhất là núi, nước, tảng đá mang ý nghĩa bất biến. Và họa tiết mây tượng trưng cho ước mơ về hạnh phúc, hoài bão và sự vĩnh cửu.

3. Phân biệt các loại áo Hanbok

a) Hanbok trẻ em

Đồ Hanbok cho trẻ bao gồm áo vét dài màu xanh (cheonbok) mặc ra ngoài áo durumangi và đi kèm với mũ đen có dải sau. Những từ ngữ và biểu tượng liên quan đến đứa trẻ sẽ được thêu lên trên vải. Ban đầu, Đồ này chỉ dành cho con trai của tầng lớp quý tộc (yangban). Về sau, Đồ này được dùng cho mọi tầng lớp và cho cả các bé gái nhưng kiểu may lại khác nhau.

b) Hanbok cho nữ giới

Kiểu dáng ban đầu của Chogori dài tới hông và được thắt lại ở phần eo. Đến cuối triều Joseon (1392-1910) kiểu áo này chỉ dài tới khuỷu tay với phần vạt áo trước phủ trước ngực. Dongchong là phần viền giúp làm nổi bật cổ của người phụ nữ. Giống như kiểu dáng của nam, dongchong được buộc ngang phần ngực.

Chima là váy có hình chữ nhật hoặc hình ống với phần đai xếp nếp. Nó được thắt ở phía trên ngực với dải băng dài. Kiểu váy này che phủ kín cơ thể, do đó che giấu được dáng người của phụ nữ. Điều này là do ảnh hưởng của xã hội Nho giáo.

c) Hanbok cho nam giới

Áo trên của Hanbok cho nam giới thường dài hơn của nữ, có thể kéo dài xuống tận eo hoặc thấp hơn. Giống Hanbok cho nữ, Hanbok cho nam cũng có một dải băng thắt ở trước ngực.

Quần Baji ban đầu có ống hẹp để thuận tiện cho việc cưỡi ngựa và săn bắn. Tuy nhiên, khi nghề nông phát triển thì ống quần trở nên rộng hơn để phù hợp cho việc đồng áng. Quần ống rộng cũng khiến cho người mặc thoải mái hơn khi ngồi trên sàn thay vì quần ống hẹp.

Một số phụ kiện đi cùng

Daenggi (댕기)

Là một dải băng được dùng để cột chặt và trang trí cho mái tóc dài của phụ nữ. Daenggi có nhiều loại khác nhau như jebiburi daenggi, apdaenggi, doturak daenggi và goidaenggi .

Samo (사모)

Một loại mũ mặc cùng với dalleyong (áo choàng) như Đồ thường ngày của các quan chức

Gat (갓)

Một loại mũ dành cho nam giới trong triều đại Joseon, được các quan chức mặc cùng với po (áo choàng) khi họ ra ngoài.

Nambawi (남바위)

Một loại mũ được cả nam và nữ đội vào mùa đông để bảo vệ trán, cổ và tai. Nambawi còn được gọi là pungdaengi.

Bokgeon (복건)

Đây cũng là một loại mũ dành cho nam giới trong triều đại Joseon, cũng được các quan chức mặc cùng với po (áo choàng) khi đi ra ngoài.

Hogeon (호건)

Một loại mũ dành cho nam giới vào cuối triều đại Joseon và giai đoạn hiện đại. Hogeon cũng tương tự như bokgeon, nhưng phần đỉnh nón được mở ra.

Jokduri (족두리)

Một loại vương miện được phụ nữ Hàn sử dụng, thường mặc cùng với wonsam (áo choàng dài của cô dâu trong ngày cưới).

Hwagwan (화관)

Cũng là một loại vương miện dành cho phụ nữ, được trang trí với họa tiết cánh bướm, hạt ngũ sắc và chỉ vàng.

Jobawi (조바위)

Một loại mũ dành cho phụ nữ vào mùa đông. Phần đỉnh nón mở rộng, các cạnh được thiết kế theo hình tròn để giữ ấm tai. Jobawi thường được làm bằng lụa đen với hai dây tua ở mặt trước và mặt sau. Đá quý đôi khi cũng được dùng để trang trí cho dây tua.

Gulle (굴레)

Một loại mũ dành cho các bé trai và bé gái từ 1 đến 5 tuổi, phần đầu được trang trí cẩn thận để giữ ấm. Vào mùa đông, chiếc mũ thường được làm từ lụa đen. Còn vào mùa xuân và mùa thu, nó thường được làm bằng lụa ngũ sắc.

Ayam (아얌)

Là một loại mũ dành cho phụ nữ vào mùa đông. Ayam không che phủ phần tai như Jobawi và đôi khi được lót bằng lông thú.

Dwikkoji (뒤꽂이)

Một loại phụ kiện được phụ nữ Hàn sử dụng trong triều đại Joseon. Dwikkoji dùng để gắn vào bím tóc.

Binyeo (비녀)

Một loại kẹp tóc dùng để giữ chặt vương miện. Ngoài ra, binyeo còn được dùng để trang trí và khẳng định địa vị của người dùng. Chất liệu, hình dáng và kích thước của binyeo rất đa dạng.

Norigae (노리개)

Đây là một trong những phụ kiện chính của phụ nữ. Norigae được sử dụng rộng rãi từ hoàng gia cho đến dân thường. Nó được đeo ở phía ngoài áo choàng hay đeo ngang eo, mang đến sự sang trọng cho toàn bộ Đồ.

Sự cách tân của Hanbok Hàn Quốc

Bên cạnh Hanbok áo truyền thống Hàn Quốc thì hanbok cách tân ngày nay phổ biến là Saenghwal Hanbok và Gaeryang Hanbok. Hai loại này đều được thiết kế đơn giản hơn so với hanbok truyền thống. Áo hanbok cách tân không có sự thay đổi nhiều ở chất liệu, hoa văn mà chủ yếu là ở phần kết cấu độ dài của jeogeori và chima.

Nếu như trước đây jeogeori dài đến ngang eo và cạp của chima cũng cao đến đó thì sau này jeogeori đã được rút ngắn lại che hết phần ngực còn cạp của chima thì được nâng cao lên. Sự thay đổi độ dài khiến cho áo hanbok cách điệu trở nên thoải mái khi mặc hơn, giảm độ vướng víu.

Saenghwal hanbok được thiết kế để thuận tiện hơn trong sinh hoạt hằng ngày. Trong khi đó Gaeryang hanbok nhấn mạnh vào vẻ ngoài bắt mắt, mang tính thời trang nhằm làm phong phú vẻ đẹp của hanbok và quảng bá hình ảnh của Hàn Quốc đến với thế giới.